• Initiator van de ‘Zwanen’ en kleuteronderwijs

Door Dirk van der Meulen
In de binnenvaart kende iedereen de man met het ‘stiekeltjeshaar’. Punt: ‘Vorige week was ik nog op een reünie van schippersjongeren uit de jaren ’60, waar me nog werd gevraagd: hoe is het met Barèl…?’

Adrianus Barèl werd in 1923 in Zevenbergen als boerenzoon geboren. Zijn ouders overleden jong en Adrie en zijn zus werden grootgebracht bij een oom en tante. In 1953 ging hij als landelijk jeugdwerkleider (wika) aan de slag bij het protestants-christelijk werk van de varende gemeente in Amsterdam. Geld voor een volledig salaris was er niet. ‘Wat zou u er van denken als ik met werken de kas eens vulde’, stelde hij het bestuur voor. In een Schuttevaer-interview in 1986 zei hij: ‘Het bestuderen van subsidieregels is m’n hele loopbaan één van de belangrijkste bezigheden geweest.’ De eerste gerichte subsidie voor schipperswelzijnswerk kwam pas in 1964 los.

Koerswijziging

Al daarvóór, in 1961, besloot Barèl tot een radicale koerswijziging. Hij richtte de Stichting AMVV op, vanuit de overtuiging dat in het schipperswerk het amusement voorop moest staan, desgewenst aangevuld met pastoraat. Het liep uit op een geschil met de synode van de hervormde kerk. Barèl werd ontslagen en begon voor zichzelf. Weer zonder een cent in kas. ‘In die tijd hadden we meer bezoeken van deurwaarders dan van fondsen’, zei hij later in het Schuttevaer-interview.

Barèl toonde zich een meester in het vanuit zijn schulden ontwikkelen van nieuwe activiteiten, herinnert Jan Punt zich. ‘In de strenge winter van 1962-1963 zagen we vanuit onze armoede nog kans gezellige avonden te organiseren voor mensen die lagen ingevroren langs de Rijn.’
Barèl en Punt organiseerden het schaatsen voor internaten in Thialf, vakantiereizen naar het buitenland, pierewaaien in de Houthaven, zeilen in Loosdrecht en vele jaren autorally’s. De initiatieven vanuit de AMVV werden met veel enthousiasme ontvangen in de binnenvaart.

Varende kleuters

In 1965 werd de basis gelegd voor het onderwijs aan varende kleuters. ‘Dat was wat me al die jaren het meest heeft bevredigd’, zei hij in 1986. ‘Vijftien jaar heeft het geduurd voor we daar officieel erkenning voor kregen. Het onderwijs voor varende kleuters is nu ondergebracht bij het LOVK.
De AMVV bezorgde veel binnenhavens een ‘Zwaan’ als drijvend binnenvaartcentrum: de Witte en de Zwarte Zwaan in Rotterdam, de Gulden Zwaan in Antwerpen, de Groene Zwaan in Terneuzen, de Wilde Zwaan in Zwolle en de Blauwe Zwaan in Groningen.

De Bonte Zwaan in Amsterdam werd in 1980 een sluit- en pronkstuk in de reeks, een huzarenstukje met aan boord in de Houthaven alle voorzieningen die de binnenvaart op dat moment nodig had, inclusief een nieuw onderkomen van de schippersbeurs.

Geridderd

Punt: ‘Adrie werd bij zijn afscheid in 1988 niet voor niets vanuit de schipperij geridderd in de Orde van Oranje Nassau. Hij was bijzonder inspirerend, in alles de initiator en drijvende kracht. Hij was de drager van het geheel.’

De AMVV-directeur ging in 1988 met pensioen en werd opgevolgd door de ook al overleden Ed de Jong. Het schipperswelzijnswerk liep terug door veranderingen in het varend bestaan. Na de subsidiestop voor het schipperswelzijnswerk, bleef er van de AMVV-activiteiten weinig meer over dan de jaarlijkse Bestevaer-landdag en het Steunpunt Binnenvaart. Dat biedt noodhulp, zeg maar slachtofferhulp op het water na een incident of aanvaring en hulp bij individuele sociaal-maatschappelijke vragen en problemen.

Adri Barèl is dinsdag 29 oktober gecremeerd in Leusden.