• Onderneming sluit boeken, Triade uit de vaart

• Strop voor schipper

Door Patrick Naaraat
Dat het niet zou lukken met O-foil stond al iets langer vast. Het bedrijf van Bas Goris en Patrick Heuts ging medio vorig jaar in liquidatie. Ze waren er de afgelopen twee jaar niet in geslaagd het systeem commercieel aan de man te brengen. Ook de plannen voor een tweede, aanzienlijk groter proefschip mislukten uiteindelijk.

De mannen achter O-foil hebben, na een hoopvol begin, een lange, moeizame strijd geleverd om van het systeem, dat is gebaseerd op de staartvinbewegingen van walvissen en dolfijnen, een succes te maken.

De vin is in principe veel efficiënter dan de scheepsschroef. Met de O-foil-vleugel zou op papier een brandstofbesparing van 50% haalbaar zijn. En proeven in de sleeptank van het Marin bevestigden dat. Die overtuigden ook schipper Bathoorn, die daarop de Triade beschikbaar stelde om als prototype te dienen.

Tijd rijp

Het lukte Goris en Heuts voldoende sponsors voor het idee te vinden. Er werd uit allerlei fondsen enkele tonnen subsidie verkregen, zodat in 2012 de tijd rijp was. De Triade zou een compleet nieuw achterschip krijgen. De Scania diesel met propeller maakte plaats voor een aanzienlijk lichter aggregaat met elektromotor en een stalen vleugel over de volle breedte onder het achterschip. Met maximaal 90 slagen per minuut moest de vleugel de spits tenminste dezelfde snelheid leveren als de Scania, maar dan met 50% minder vermogen.

In februari 2013 was de Triade klaar voor de geladen proefvaart op het Vuile Gat bij de Volkeraksluizen. Ze doorstond de test. Maar met moeite. Alle power die het aggregaat kon leveren was nodig om de Triade voldoende snelheid te geven. De beoogde besparing van 50% werd bij lange na niet gerealiseerd. Bovendien had de Triade achteruitslaand een veel langere remweg dan mocht worden verwacht. En dan klonk er bij het achteruitslaan ook nog eens een hard bonkend geluid – staal op staal – waarvan de herkomst niet meteen duidelijk was.

‘Finetunen’

Kinderziektes, oordeelde Goris destijds. Een kwestie van ‘finetunen’. De software van Siemens was nog niet geoptimaliseerd voor de praktijk. Daardoor maakte de vleugel ook nog niet de optimale beweging. Allemaal oplosbare problemen.

Maar in werkelijkheid was de tegenvaller groter dan Goris wilde toegeven. De nieuwbouw van het achterschip had een groot gat geslagen in de financiën, de rek was eruit. Er was snel een doorslaggevend succes nodig om ook commerciële projecten van de grond te tillen.

Dat is in feite nooit gelukt. De Triade bleef matig presteren en kampte herhaaldelijk met technische problemen. Die waren niet allemaal te wijten aan ondeugdelijkheid van de uitvinding. Zo hield het bovengenoemde gebonk verband met een lek in de vleugel, waardoor die vol water liep en te zwaar werd. Dat bleek een lasfout. Maar er waren ook ontwerpfouten, die onder meer bovenmatige slijtage van de geleiders van de vleugel veroorzaakten.

Alles op alles

Hoewel O-foil er ook nadien nog in slaagde nieuwe investeerders te vinden en fondsen aan te boren, moest uiteindelijk worden erkend dat de Triade niet zou gaan doen wat van haar werd verwacht. Maar er was van geleerd. De constructie werd op de tekentafel verbeterd. Vastgesteld werd ook dat een spits eigenlijk het slechtst mogelijke scheepstype was voor het experiment. Een groter schip was beter geweest. Complete nieuwbouw zou het beste zijn. Maar men had moeten roeien met de riemen die men had. Er had zich nu eenmaal geen gegadigde met een groter schip aangediend en trouwens, daarvoor waren de financiën ook niet toereikend geweest.

Toch werd in 2014 en 2015 nog alles op alles gezet om een 86-meterschip uit te rusten met O-foil-voorstuwing en er waren zelfs vergevorderde plannen voor een nieuwbouw 110-meterschip met luchtsmering en LNG als brandstof. Dat schip zou volgens de vooruitzichten het aller schoonste en zuinigste schip ooit worden. Subsidie, een gegadigde en een werf waren beschikbaar. Maar het project strandde op de bankfinanciering.

Wrang

In de zomer van 2015 werd besloten de handdoek in de ring te gooien. De afwikkeling van de bedrijfssluiting is nog gaande. Goris zegt nog niet te weten of en met welke schuld de eigenaren achterblijven. Volgens Bathoorn zijn alle leveranciers betaald. ‘Er is wat risicokapitaal verloren gegaan.’

Zeker is dat de schipper die zijn nek uitstak nu met een flinke strop achterblijft. O-foil garandeerde destijds contractueel dat toekomstige innovaties ook op de Triade zouden worden doorgevoerd en dat het schip 35 jaar in de vaart zou worden gehouden. Maar die garanties zijn niets waard als het bedrijf niet meer bestaat.

Nu is het afwachten wat verzekeraar SON beslist. Bathoorn heeft echter vertrouwen in een redelijke oplossing. ‘Het is een constructief meedenkende verzekeringsmaatschappij.’ Reparatie van de vleugel acht hij uitgesloten. De beste optie lijkt de boel om te bouwen naar een dieselelektrische voortstuwing met schroef. Maar Bathoorn ziet op tegen de bureaucratische rompslomp met de scheepvaartinspectie en weet niet of hij dat nog een keer kan opbrengen. Hij sluit ook niet uit dat zijn schip total loss wordt verklaard. Hij is er nuchter onder: ‘Shit happens. Het was een goed idee en ik geloof nog steeds dat het kan werken.’
Daarvan is Goris ook nog steeds overtuigd. Hij geeft intussen les op de TU Delft en Patrick Heuts houdt zich bezig met elektrische autobussen. Uitvinder Goris is niet langer eigenaar van zijn vinding. ‘De patenten hebben we laten vervallen. De technologie gaat mogelijk naar het Marin. Daar is het openbaar. Dat lijkt ons redelijk, want het is ook voor een flink deel gefinancierd met publieke middelen.’