‘Drie jaar na lichting uit de Dordtse Kil, heeft de Jacob eindelijk een bestemming gevonden’, zegt oud-voorzitter Jos Hubens, die het project onder zijn hoede nam. ‘Dit maritiem historisch erfgoed wordt in ieder geval behouden voor de eerste vijftien jaar. De stad Dordrecht heeft er weer een monument bij gekregen.’
In het voorjaar van 2006 liet Rijkswaterstaat in de Dordtse Kil baggerwerkzaamheden uitvoeren om de vaargeul weer op voldoende diepte te brengen. Tijdens deze werkzaamheden stuitte het baggervaartuig op grote stukken hout. Omdat het mogelijk om archeologisch waardevolle resten ging, werd op advies van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, vallend onder Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, besloten het ongeschonden achterschip van het wrak in zijn geheel op te graven en te lichten. Al snel bleek het een interessant en waardevol wrak te zijn, dat volgens het internationaal Verdrag van Malta bewaard moest blijven.
Laatste houten hektjalk
Na grondig onderzoek bleek het om een houten hektjalk uit 1840 te gaan, vergaan tijdens een zware bui in juli 1858, met de naam Jacob. Een houten zeilschip, met bolle kop en kont en een platte bodem, een typisch vrachtvarend binnenvaartschip. Hubens raakte enthousiast: ‘Er zijn geen houten hektjalken meer in Nederland, alleen een paar historische stalen exemplaren zijn bewaard gebleven. Bij de opgravingen is vrijwel de complete inventaris van het schip terug gevonden.’
Na 150 jaar gezonken te zijn geweest kwam het indrukwekkende achterschip van de Jacob in december 2006 boven water. Het achterschip werd op een ponton geplaatst en vervoerd naar Duivelseiland, het terrein van Rijkswaterstaat in Dordrecht. Daar is het voorzichtig in een bedding van zand geplaatst. Over het wrak is een loods gebouwd, waar de temperatuur en vochtigheid geregeld konden worden.
Toekomst onzeker
Drie jaar lang is de toekomst onzeker gebleven. Vereniging ‘De Binnenvaart’ heeft vanaf het aller eerste begin aangegeven dit binnenvaart cultureel belangrijk erfgoed onder haar hoede te willen nemen. Maar dat ging niet zonder slag of stoot, vertelt Jos Hubens. ‘Allereerst moest er een locatie worden gevonden in de nabijheid van de Rene Siegfried. Deze historische duwboot ligt nu nog bij de overgebleven hal van de voormalige scheepswerf De Biesbosch, waar ze in 1963 werd gebouwd, Maar we waren nog op zoek naar een een vaste ligplaats in Dordrecht.’
In januari 2008 heeft Vereniging ‘De Binnenvaart’ voor uitbreiding van het enige Nederlandse Binnenvaartmuseum een afgedankte LASHbak aangekocht. Na 35 jaar was er een eind gekomen van dit speciale vervoer met drijvende containers. In het ruim van de bak is voldoende ruimte voor de Jacob, daarmee was het onderkomen geregeld. Nu de ligplaats nog. Na meer dan vijf jaar onderhandelen met de gemeente Dordrecht en omliggende gemeenten, wordt uiteindelijk in maart 2009 ligplaats verleend aan de Rene Siegfried met LASHbak in de Riedijkshaven in Dordrecht. ‘Mooie lokatie’, vindt Hubens. ‘Vlakbij de waterbus en het plein waar regelmatig evenementen zijn. De palen worden binnenkort geslagen door de gemeente.’
Expositie Binnenvaartmuseum
In de LASHbak wordt niet alleen het achterschip van de Jacob geplaatst maar zal ook de inventaris, bestaande uit 200 verschillende onderdelen, worden tentoongesteld. Daarnaast moet de expositie ook een educatieve functie krijgen die de samenhang tussen Dordrecht en de binnenvaart laat zien. Dit kan door middel van audio en visuele middelen, waarvoor door het Prins Bernard Cultuurfonds een bedrag van € 25.000,- is toegezegd. ‘Dat is heel mooi, maar is niet genoeg’, zegt Jos Hubens. Vereniging ‘De Binnenvaart’ is op zoek naar minimaal nog eens zo’n bedrag om het plan, ontworpen door een professioneel bureau, gestalte te geven.
De aankoop, verbouwing en overige kosten van de LASHbak worden geheel gedragen door de leden van de vereniging. De werkzaamheden worden uitgevoerd door enkele hard werkende vrijwilligers.
Gedurende een jaar na plaatsing van de Jacob wordt het wrak, onder deskundige begeleiding van een specialist maritieme materialen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, geconserveerd. Hubens: ‘We willen dit conserveringsproces graag laten volgen door bezoekers. Daarom proberen we het Binnenvaartmuseum van ruimere openingstijden te voorzien. Hier zijn echter wel vrijwilligers voor nodig…’