Het is druk aan beide kanten van de afbouwkade van scheepswerf TeamCo aan de Bergsche Maas in Heusden. Aan de waterzijde liggen twee grote tankers voor de afbouw en een gloednieuw, bijna voltooid 86 meter dagpassagiersschip. Op de kant is het druk met monteurs en andere medewerkers die af- en aanlopen met gereedschap en materialen.

• Heusdense scheepswerf brengt voor elke klus specialisten bij elkaar
• ‘Soms loopt hier 400 man rond’
• ‘Helemaal zonder eigen personeel werken, was geen goed idee’
• Somtrans laat in Heusden drijvende eilanden afbouwen

Door Bart Oosterveld

Ondanks de drukte is er geen stress te bespeuren. Integendeel: de stemming onder de mannen lijkt er goed in te zitten. Er worden grappen gemaakt en als het om 14:45 uur tijd is voor de pauze loopt het werkvolk vrolijk keuvelend naar de schaftlokalen.

De opvallend goede sfeer is misschien ook wel te danken aan het mooie weer van vandaag. Maar ook de werkwijze van TeamCo en de persoonlijke betrokkenheid van de twee directeur-eigenaren draagt er ongetwijfeld toe bij dat betrokken werknemers plezier hebben in hun klussen. De directeuren Marcel Zweers en Gerrie van Tiem zitten ook letterlijk boven op het werk. Het nieuwe kantoor dat ze twee jaar geleden op het werfterrein lieten neerzetten staat letterlijk op de afbouwkade en grenst met de achterzijde aan een bouwhal. Via glaswanden van vloer tot plafond kijkt de staf uit op het werk dat op de schepen wordt uitgevoerd.

Bouwfilosofie

Zweers en Van Tiem begonnen hun bedrijf 14 jaar geleden op het werfterrein pal naast het historische vestingstadje Heusden. Vanaf de jaren ‘50 bouwde Verolme Heusden hier grote zeeschepen, die na de tewaterlating slechts met moeite de bruggen van de Bergsche Maas konden passeren. Later nam scheepswerf De Hoop de werf over en liet er onder meer riviercruiseschepen van stapel lopen. In tegenstelling tot hun voorgangers ligt de focus van TeamCo op afbouw en laat het bedrijf de cascobouw aan anderen over. Vanwege het kostenplaatje heeft de ruwbouw nu meestal plaats in landen als Roemenië, Servië en China. Soms bestelt TeamCo het casco, in andere gevallen levert de opdrachtgever zelf het kale schip aan. In Heusden gebeurt het hoogwaardige werk, zoals de inbouw van de voortstuwing, het leidingwerk, de elektriciteit en de interieurbetimmering. In circa 60% van de opdrachten gaat het om ’turn key’, waarbij TeamCo het hele traject verzorgt.

Medewerkers

Succes heeft vrijwel elk bedrijf te danken aan zijn medewerkers. Dat geldt ook voor TeamCo. Toch ziet het plaatje er hier net iets anders uit dan normaal. Van Tiem: ‘Soms loopt hier 300 tot 400 man rond op de werf. Maar de kern bestaat uit niet meer dan ongeveer 25 medewerkers. Daaromheen zit een schil van vooral buitenlandse krachten, met name Roemenen en Polen, die via uitzendbureaus worden ingehuurd, vaak voor een langere periode.’

Daarmee komt het eigen personeel van de werf op zo’n 80 man. De bulk van het werk wordt gedaan door gespecialiseerde bedrijven en bedrijfjes die per klus een opdracht krijgen. Op de parkeerplaats zijn de tientallen busjes te zien van bijna evenzovele onderaannemers. De Rolodex met namen van specialisten – tegenwoordig opgeslagen in de computer – is voor TeamCo net zo’n belangrijk werktuig als de werkbanken en lasapparaten.

Bedrijfshart

Deze mix van vast, bijna vast en ingehuurd personeel is er niet zomaar gekomen, zeggen Zweers en Van Tiem. Ze schetsen dat er een traject van bijschaven en finetunen aan te pas is gekomen. ‘Toen we begonnen hadden we nog het idee dat we helemaal zonder eigen personeel wilden draaien’, zegt Gerrie van Tiem, terwijl hij lachend naar zijn collega kijkt. Die knikt instemmend. ‘Maar zover is het niet gekomen. Het concept van alleen werken met externe krachten bleek in de praktijk niet goed uit te pakken. Wat er miste was het hart van het bedrijf. Er bleken eigen mensen nodig voor bepaalde werkzaamheden. Bovendien moeten er mensen zijn die commitment aan het bedrijf hebben. Die uitstralen “dit bedrijf is van mij”. Dat blijkt absoluut noodzakelijk voor de juiste sfeer op de werf.’

Hoewel ze dus een beetje op hun schreden zijn teruggekomen, blijft het verbinden van kennis en ervaring van buiten het uitgangspunt van de werf, treffend verwoord in de slogan ‘TeamCo, Connecting Specialists’.

Flexibel

De kleine kern van eigen medewerkers geeft het bedrijf veel flexibiliteit. Die is volgens de twee directeuren zeker nodig in een markt waarin het hollen of stilstaan is. De Roemeense en Poolse uitzendkrachten zijn overigens minder tijdelijk dan het lijkt. Velen werken langere tijd voor TeamCo, vertelt Van Tiem. ‘Het gaat meestal om vakkrachten die een opleiding in hun thuisland hebben gedaan en hier komen omdat ze in Nederland beter kunnen verdienen. Een tijd geleden hebben we twee Roemeense broers aangenomen die erg goed bleken te zijn. Na enige tijd zijn ook hun vrouwen naar Nederland gekomen. Ze wonen nu in Heusden. Inmiddels is een van de twee assistent-projectleider geworden. Het maakt de communicatie met zijn landgenoten uiteraard een stuk eenvoudiger.’

TeamCo zou wel graag meer technische medewerkers willen aannemen. ‘Maar die zijn er eenvoudigweg niet.’

Sterke band

Ook met kleine dingen probeert het bedrijf te zorgen voor tevreden medewerkers. Het laatste kerstpakket bevatte een recept met ingrediënten voor een zelf te bakken Roemeense taart met daarbij een cadeaubon. ‘Niet alleen de Roemenen kregen dat pakket, maar iedereen. Zo proberen we de onderlinge band tussen alle medewerkers sterker te maken.’ Soms mogen medewerkers met hun partner mee op een proefreisje als een passagiersschip net is afgeleverd.

Dat er een positieve sfeer op de werf hangt heeft er ongetwijfeld ook mee te maken dat er werk genoeg is. ‘Nu zijn het er drie, maar we hebben hier de afgelopen anderhalf jaar met zeven schepen gelegen’, zegt Van Tiem. ‘Veelal specials en custom made schepen.’

Een greep uit het lijstje dat de afgelopen 18 maanden werd opgeleverd: drie LPG-tankers voor Chemgas, drie bitumentankers met tot 250 graden te verwarmen tanks voor twee verschillende opdrachtgevers en een riviercruiseschip voor 176 passagiers. Voor Damen bouwde TeamCo de estuaire tanker Helena H met de bijzondere maten van 120 x 17,50 meter. Dit schip is vervolgens zelfstandig de Atlantische Oceaan overgevaren voor aflevering bij de opdrachtgever in Argentinië. ‘Omdat de regelgeving daar anders is krijg, je dan te maken met veel bijzondere aanvullende eisen’, zegt Van Tiem. ‘Je bent dan tevens een soort adviseur.’

Gigatankers

Ook de Belgische tankrederij Somtrans wist TeamCo te vinden. Onlangs leverde de werf het eerste schip af van een serie van vier tankers die de allergrootste op de Nederlandse en Duitse wateren gaan vormen. Het gaat om schepen van 135 meter lang die met hun breedte van 22,80 meter vrijwel twee keer zo breed zijn als normale 135-meters. Door hun enorme afmetingen zullen ze ongetwijfeld in menige stuurhut als ‘drijvende eilanden’ worden betiteld. Ze kunnen flink wat meenemen: 14.000 kuub ofwel 12.700 ton in één schip. De vier gaan varen in het ARA-gebied en kunnen de Rijn op tot Godorf, even voorbij Keulen. Door nieuwe regelgeving mogen ze op het Amsterdam-Rijnkanaal zelfs tot vier meter laden. De tweede ligt nu in Heusden voor de wal voor afbouw. Twee van de casco’s voor deze monster-schepen werden gebouwd in China, twee in Roemenië.

Dagpassagiersschip

Dan waren er de afgelopen anderhalf jaar nog twee standaardtankers voor eveneens Belgische klanten en de allereerste LNG-bunkertanker (LNG-vervoer, maar zelf aangedreven op gasolie) voor het Nederlandse vaargebied. Tegen de tijd dat dit artikel wordt gepubliceerd is het nieuwe concept waarschijnlijk al met de nodige publiciteit onthuld. Tot die tijd mogen ze er op de werf niets over zeggen.

Het laatste schip waaraan momenteel wordt gewerkt is de hierboven al genoemde Blue Rhapsody (86 x 11,40 meter) voor de in dagpassagiersvaart gespecialiseerde rederij Constant in Beweging in Arnhem. Het schip is niet alleen een van de grotere in zijn soort, het zal na oplevering met zijn karakteristieke X-bow ook een zeer opvallende verschijning zijn op de Nederlandse, Belgische en Duitse wateren. Het gaat om een iets naar achteren gekromde steven, zoals ook sommige moderne offshore bevoorradingsschepen die hebben. Het schip is bestemd om te worden ingezet voor feesten en uitjes, maar ook voor tentoonstellingen en presentaties. Zo is er in het hoofddek een luik waar zonder moeite een auto naar binnen kan worden gehesen voor bijvoorbeeld een presentatie van een nieuw model via een vaartour langs dealers in het hele land.

Zeer luxe

De bijzondere achtkantige glazen stuurhut van de Blue Rhapsody is zakbaar, met als bijzonderheid dat de cabine in geheven stand in het interieur boven een soort minituin hangt.

Vanwege het grote aantal passagiers moest het schip aan hoge veiligheidseisen voldoen. Dat geldt onder meer voor de brandveiligheid en het aantal vluchtwegen. Ook een adekwate luchtverversing was nogal een gepuzzel, zeggen Zweers en Van Tiem. ‘Je wilt tenslotte niet dat alle geconditioneerde lucht uit de airco op één plaats het schip in wordt geblazen, waardoor de mensen daar op de tocht komen te staan.’

Het interieur is getekend door architecten en wordt zeer luxe uitgevoerd met onder meer bamboe. Maar daar is nog even weinig van te zien, want de finishing touch moet de komende weken nog plaatshebben. Voorlopig is het binnen in het schip nog een wirwar van kabels en tussenwanden in aanbouw. En mensen uiteraard, want bij de afbouw van een passagiersschip als dit zijn tot wel 70 bedrijven betrokken. Van de monteurs die de machinekamer inrichten via de scheepstimmerlieden, tot mensen van de Tapwacht toe. Die hebben in de eindfase vlak voor de oplevering nog flink werk om de biertaps in te bouwen en aan te sluiten.

Het schip beschikt verder volgens de twee directeuren over een ‘gigagrote keuken’, nodig om alle gasten van een diner of anderszins te voorzien. Voor de bemanningsleden is er ook een beperkte accommodatie (acht cabines) en een messroom.

Werk genoeg

Een beetje stress is er misschien wel bij de schipper die zich net bij de receptioniste heeft gemeld. Hij heeft de taak de Blue Rhapsody straks voor het eerst uit te varen voor een pre-proefvaart. Na maanden van bouwen gaat het de eerste kilometers maken op de Bergsche Maas en wordt getest of alle besturing goed werkt. Daarna worden in Heusden de puntjes op de ‘i’ gezet en is de nieuweling over een paar weken klaar voor de echte proefvaart met de opdrachtgever aan boord.

De ligging aan de Bergsche Maas is ideaal vinden Zweers en Van Tiem. ‘We zitten aan rustig water dat nauwelijks niveauverschil kent.’

Ook voor de komende twee jaar is er werk genoeg. In ieder geval staat de afbouw van twee LPG-tankers voor het van oorsprong Britse bedrijf Ineos gepland, plus vijf riviercruiseschepen. ‘Wat betreft opdrachten hadden we nog we drie keer groter kunnen zijn’, zegt Zweers. ‘Maar dat willen we niet. De schaal waarop we nu werken is goed.’

De sfeer binnen het bedrijf lijkt overigens ook af te stralen op de gemeenschap van Heusden. Want hoewel de werf pal naast het historische stadje ligt, zijn er nauwelijks klachten van omwonenden. Dit in tegenstelling tot de problemen die werven in bijvoorbeeld Grave en Hansweert met omwonenden hebben, tot rechtszaken aan toe. ‘De werf ligt hier al meer dan 100 jaar. We maken ook niet zoveel herrie. We zijn hier gewoon geaccepteerd.’