Het Emissielabel komt voort uit de Green Deal voor de binnenvaart. Daarin zijn voor de komende jaren afspraken gemaakt voor het terugdringen van CO2 en andere uitstoot uit de scheepsmotoren. Met de invoering van het Emissielabel wordt een van de afspraken in de Green Deal in actie omgezet: een methode invoeren waarmee schepen vergeleken kunnen worden waar het gaat om milieuvriendelijkheid. Appels en peren kunnen nu toch met elkaar vergeleken worden, zou je kunnen zeggen.
Generatorsets
Het Emissielabel wordt uitgegeven door het SAB, die dat doet in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Binnen het SAB is operationeel manager Loet de Hooge verantwoordelijk voor de invoering. Hij legt uit dat het gaat om een systeem met een letter en een cijfer, bijvoorbeeld B4. De letter geeft aan hoeveel CO2 een schip relatief uitstoot. A is daarbij het schoonst (geen uitstoot van CO2, bijvoorbeeld een elektrisch schip). Een E geeft de hoogste CO2-uitstoot aan. Het cijfer is maatstaf voor de mate van uitstoot van NOx en fijnstof: een 0 is geen uitstoot, een 5 geeft aan dat een schip veel vervuilende stoffen uitstoot. De exacte waarden zijn na te kijken op www.binnenvaartemissielabel.nl. Alle motoren op het schip tellen mee, dus ook die van generatorsets en boegschroeven. Het gaat om het gewogen gemiddelde van de motoren vanaf 19 kW.
Fabrikant
Maar hoe komt de bepaling van de score tot stand? En moet er altijd gemeten worden? De Hooge vertelt dat ze bij het SAB uitgaan van een aantal gegevens. Uiteraard het aantal motoren en de vermogens. Ook het aantal draaiuren per motor is van belang. Want bij nieuwe motoren en alles onder de 20.000 draaiuren tellen de gegevens die de fabrikant heeft opgegeven. Bij deze jonge motoren hoeft er niet aan de pijp gemeten te worden. Dat scheelt in de kosten. Boven de 20.000 draaiuren geldt die verplichting wel en moet de schipper of eigenaar zelf – en op eigen kosten – een meting van de uitlaatgassen laten doen door een erkend bedrijf.
Draaiuren
Naast de gegevens over de uitstoot – theoretisch of gemeten – moet het totale gasolieverbruik over het afgelopen jaar worden vermeld. Uit dat gegeven wordt de CO2-uitstoot van het hele ‘motorenpark’ aan boord berekend. De aanvrager moet de gegevens op papier verantwoorden, bijvoorbeeld met bunkerbonnen. Voor schepen met nabehandeling wordt gevraagd naar de gebruikte hoeveelheid ureum over het afgelopen jaar, te verantwoorden met aankoopfacturen. Verder moet voor motoren vanaf CCR2 een inbouwverklaring worden meegestuurd. Voor het verantwoorden van het aantal draaiuren is een recente foto (maximaal een week oud) van de urentellers voldoende. Samen met de algemene gegevens van het schip zoals lengte, breedte, tonnage, aantal passagiers is dat voldoende voor het indienen van een aanvraag.
Langzaamloper
Voor een schip met nieuwe of niet al te oude motoren moet de aanvraag dus snel te doen zijn. Aanvragen gebeurt helemaal digitaal via de website www.binnenvaartemissielabel.nl. Het Emissiecertificaat wordt eveneens digitaal afgegeven. Het SAB streeft er naar het certificaat binnen tien werkdagen te verstrekken. Voor schippers met een oudere motor kost de totale aanvraag meer tijd omdat er eerst aan de pijp gemeten moet worden. Maar in plaats van een verplichting zou daar nog wel eens een bijzondere wedstrijd uit kunnen ontstaan: wie heeft het schoonste schip met oudere motoren? Welke langzaamloper verslaat een CCR2 of beter? Het emissielabel kan worden aangevraagd voor vrachtschepen, passagiersschepen en drijvende werktuigen. Historische schepen behoren niet tot de doelgroep, maar mogen in principe wel een label aanvragen. Door het lagere aantal vaaruren, zal de impact door deze groep minder groot zijn, zo is de redenering.
Animo
Als we het interview doen is het digitale loket voor de aanvraag van certificaten (de hier boven genoemde website) net twee weken open. Verschillende schippers hebben informatie opgevraagd, maar echt storm loopt het nog niet, vertelt De Hooge. Dat komt voor een deel omdat een Emissiecertificaat pas in de toekomst geld op gaat leveren. Wanneer veel schepen een certificaat hebben zal een goede emissiescore voordelen gaan hebben. Bijvoorbeeld omdat een goede CO2- en milieurating korting gaat opleveren op de verzekeringspremie of op de rente voor een lening. Havens zouden schone schepen een korting op het havengeld kunnen geven en extreme vervuilers kunnen weren. Voor de terminals kan een mooie klimaat- en milieuscore van het Emissiecertificaat de maatstaf worden voor welk schip wordt ingehuurd. Maar op dit moment is er nog nergens voordeel te scoren, om het even populair te zeggen. Het is de kwestie van de kip en het ei: zolang er nog bijna geen enkel schip een certificaat heeft is de animo bij havens en bedrijfsleven klein om er iets mee te doen.
Klimaatpunten
Schippers of eigenaren worden overigens niet verplicht een label aan te vragen. Aanvragen van het label is vrijwillig. De schipper kan vervolgens zelf bepalen of hij of zij wil investeren in vergroening om daarna alsnog een beter label te krijgen. Een schipper die nabehandeling inbouwt of overschakelt op schonere brandstof kan daarna de gegevens bij het SAB indienen voor een nieuwe evaluatie. Als de waarden inderdaad beter zijn kan het schip een of meer treden klimmen in klimaatpunten of milieuprestatie. Partijen als havens, verladers en banken kunnen met het label vergroening daadwerkelijk belonen.
Meetbedrijf
Aan de uitgifte van het label zijn voor de aanvrager geen kosten verbonden. Het project wordt door het ministerie betaald. Wel zijn er de kosten voor de meting van de uitlaatgassen voor motoren van 20.000 draaiuren en meer. Daar moet de schipper of eigenaar zelf voor zorgen – en de rekening van het meetbedrijf betalen. Voor de uitlaatgasmetingen zijn drie meetbedrijven gecertificeerd: SGS Nederland BV in Spijkenisse, Tauw BV in Amsterdam en K3 Emissiemetingen in Veenendaal.
Minister
‘Het label biedt de schipper een laagdrempelige manier om te laten zien hoe goed zijn of haar schip presteert als het gaat om uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof.’ Aldus Barbara Visser, demissionair minister van Infrastructuur en Waterstaat. “De bedoeling is dat het label helpt om de verduurzaming in de binnenvaart te bevorderen. We zullen binnen twee jaar een evaluatie doen naar de resultaten van het label.’
Vlag
Net als de aanvraag is de verstrekking van het Emissielabel ook zonder kosten. Het wordt digitaal opgestuurd. Wie het certificaat op papier wil hebben moet het zelf afdrukken. Wel kan de schipper of eigenaar eenmalig een vlag aanvragen met het betreffende label er op. Ook die wordt kosteloos verstrekt. De schipper of eigenaar kan kiezen voor publicatie van de gegevens, maar dat is niet verplicht.
Het SAB
Het SAB is uitvoerder van de regeling namens het ministerie. De organisatie is vooral bekend vanwege het afstempelen van de dienstboekjes. Maar het SAB (Stichting Afvalstoffen & Vaardocumenten Binnenvaart) is oorspronkelijk opgericht om de ontvangst van scheepsafvalstoffen te regelen. Dat gebeurt al sinds 1993. Het gaat om de afgifte van olie- en vethoudende afvalstoffen zoals bilgewater, afgewerkte olie, oliefilters en poetsdoeken. De service wordt betaald uit een opslag op de bunkering van gasolie. Daarnaast is er de afdeling Vaardocumenten die zorgt voor de verstrekking, controle en verdere behandeling van een aantal vaardocumenten, zoals dienstboekjes, vaartijdenboeken, vaartijdverklaringen en olieafgifteboekjes. Bij het SAB werken 13 mensen.
Lees ook: