Overal waar u vaart: digitalisering en de Miljoenennota

Digitalisering in het goederenvervoer is typisch zo’n onderwerp dat in de hele lijst van alle aandachtspunten wat op de achtergrond terechtkomt. Pas in de stukken over de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voor 2025 komt het thema nadrukkelijker naar voren.

Tegelijkertijd zijn aan deze enigszins verborgen term wel stevige ambities verbonden, die ook de binnenvaart raken. Denk bijvoorbeeld aan (ik citeer uit de stukken): ‘Stimuleren van de digitalisering in het multimodale transportsysteem via papierloos transport en publiek-privaat delen van data over het vervoer van goederen’ en ‘het logistieke bedrijfsleven op een volwassen niveau van digitalisering brengen’.

Utopie

Dat zijn stuk voor stuk heel mooie woorden, maar er is nog wel een aardige weg te bewandelen voordat we zover zijn. Wellicht nog belangrijker hierbij is ook oog hebben voor de operationele buitenwereld, versus de papieren omgeving.

Het gaat hier niet enkel om fundamentele zaken, zoals data-eigenaarschap en technologie. Zelfs in een volledig gedigitaliseerd multimodaal transportsysteem is het een utopie te veronderstellen dat een container op eigen houtje besluit of deze via de weg, het spoor of de binnenvaart naar de ontvanger zal gaan. Daarvoor zullen nog altijd organisaties nodig zijn die met hun specifieke kennis en ervaring ervoor zorgen dat de lading op het juiste moment op de juiste plaats terechtkomt. Dat element moeten we niet vergeten in deze omslag.

Om daarin zo optimaal mogelijk te kunnen werken is het wel een mooie ambitie dat iedere schakel in de keten een bepaald niveau van digitalisering heeft. Maar ook op dat onderwerp is het goed om er rekening mee te houden dat er geen harde definitie van ‘digitale volwassenheid’ bestaat.

Cyber-veiligheid

Belangrijk is wel dat de juiste bouwblokken beschikbaar komen, zodat partijen kunnen bepalen wat voor hen relevant is om aan te haken op deze transitie. Uiteindelijk is digitalisering een ondersteunend begrip aan het bredere beleidsthema multimodaal goederenvervoerbeleid waarin gewerkt wordt aan multimodaal, efficiënt georganiseerd, duurzaam en veilig goederenvervoer.

Het begrip ‘veilig’ vraagt in deze regel, zeker de laatste jaren, steeds meer de aandacht. We denken hierbij in eerste instantie vooral aan de fysieke veiligheid, maar ook cyber-veiligheid wordt hierin een steeds prominenter thema om rekening mee te houden. De afgelopen maanden hebben we al een aantal keer kennis mogen maken met de maatschappelijke gevolgen van een verstoorde digitale infrastructuur.

Met de toenemende digitalisering van processen wordt het belang van een goede digitale weerbaarheid alleen maar groter. Uiteindelijk is een netwerk zo sterk als de zwakste schakel. Het is daarom goed te zien dat ook cyber-weerbaarheid expliciet terugkomt in de begrotingen, maar laten we wel zorgen dat ondertussen de harde werkelijkheid niet de ambitie op papier keert…