Het bunkerschip was het epicentrum van het verzet in Grevenbicht. Joden, ‘werkweigeraars’ en vliegeniers vonden hier onderdak. Er waren geheime ruimtes aan boord. Ook heeft MaZwaKo veel inlichtingen verzameld voor de Noordelijke verzetsgroep Pietab (later Oxo genaamd), die op microfilm naar Londen zijn gesmokkeld.
Eigenaren van het schip, Kees en Lieske Zwaans, waren de oom en tante van Jeanne Zwaans, die zich nu heeft ingezet voor het monument. ‘De drijfveren van deze jonge mensen waren onrecht bestrijden, mensen in nood helpen en de bezetter tegenwerken. Daarbij namen zij grote risico’s.’
Tekst gaat verder onder foto
Op 12 september 1944 staken de eerste Amerikanen de Belgisch-Nederlandse grens over en bevrijdden de dorpen Mesch, Mheer en Noorbeek in het uiterste zuiden van Limburg. Op 19 september werd Grevenbicht bevrijd. Maar Kees Zwaans kon slechts kort genieten van zijn vrijheid. ‘Hij had wel 100 keer de dood ontlopen tijdens zijn verzetswerk, maar hij verongelukte wrang genoeg toen hij op een missie was voor het Militair Gezag op 12 maart 1945. Hij kwam met zijn motor in botsing met een Amerikaanse truck. Hij was pas 32 jaar.’
Sluis saboteren
Ook verzetsman Tonnie Kersten haalde het einde van de oorlog niet. Hij werd op 22 september 1944 samen met vier schippersjongens uit het verzet gevangen genomen toen ze de (voormalige) sluis bij Roosteren saboteerden. De actie slaagde wel. Het kanaalvak van Born tot Maasbracht liep leeg en het werd voor de terugtrekkende bezetter onmogelijk om de vele in de Berghaven afgemeerde binnenvaartschepen tot zinken te brengen, zoals iets later massaal in Maasbracht gebeurde. Kersten ontsnapte en wist nog maanden uit handen van de Duitsers te blijven, maar werd op 23 januari 1945 alsnog gedood tijdens een vuurgevecht tussen geallieerden en de Duitsers in Maasbracht. Hij was 27 jaar.
De schippers van destijds vormden een hechte vriendenkring en zamelden geld in voor glas-in-loodramen in de Schipperskerk ter herinnering aan Kees Zwaans en Tonnie Kersten, deze werden op 5 mei 1957 onthuld.
Erkenning voor:
Het nieuwe monument is voor de leden van de verzetsgroep MaZwaKo met Twan en Mien Maintz, Kees Zwaans en Wim Koenraad (schuilnaam voor Adriaan Hoekstra ) en verzetsman en kapelaan Jos Engwegen. De schippers en anderen die betrokken waren bij het verzet rond Grevenbicht/Born krijgen hiermee ook erkenning:
Jan en Nicky Hoornick met schip Nicky
Frans Kooimans met Miriam
Conz Oosterwaal met Rien sans Dieu
Parlevinker Nettie
W. Coppens met schip Tertia
Dick Hubers met Madonna
familie Monster met Vier Gebroeders
Hofman met Didi 2
Bert Driessen met Adrienne
Willem Hiskemuller met Shell IX
Leen Vermeulen met Zwaantje
Janssen met Wuta
En verder: Tonnie Kersten, Piet Martens, Willy en Tonnie Popelier, Harrie Zwaans, Martin Verschure, Piet Zwaans, Gerrit Huisveld, Hendrik van Gullik en Grindgroeve Muyres berg a/d Maas
Op zaterdag 21 september wordt het monument bij de Schipperskerk in Grevenbicht onthuld in het bijzijn van nazaten van onderduikers, die speciaal hiervoor uit onder meer de Verenigde Staten en Australië naar Nederland komen. Jeanne: ‘Wellicht waren hier veel meer schippers in het verzet, dit zijn de mensen die ik in mijn eigen onderzoek kon vinden. Mochten er nog familieleden zijn van verzetsleden, dan kom ik graag met ze in contact.’