REDIII gaat in vanaf 2026 en EU-ETS2 vanaf 2027. Beide richtlijnen gaan ervoor zorgen dat het prijsverschil tussen conventionele brandstof en alternatieve brandstoffen kleiner wordt. Daarmee dragen de richtlijnen bij aan de CO2-doelstellingen uit de Green Deal Zeevaart, Binnenvaart en Havens (In 2030 minimaal 40% minder CO2-uitstoot dan in 2015). Tenminste, als het ook in onze buurlanden op eenzelfde manier wordt ingevoerd. ‘Bij te grote prijsverschillen tussen Nederland en de buurlanden ontstaat er op EU-niveau mogelijk zelfs extra CO2-uitstoot als gevolg van omvaren en extra vervoer van brandstoffen’, stelt In-Cite in haar rapport.
Panteia
Dat zit als volgt: in 2021 deed Panteia onderzoek naar de gevoeligheid voor bunkertoerisme van Nederlandse binnenvaartschippers. Daaruit bleek dat 83-85% van de ondernemers zal gaan bunkeren in België en Duitsland wanneer de prijs van brandstof in Nederland stijgt met 80 euro per kuub. Wat REDIII en EU-ETS2 precies betekent voor de prijs van brandstof, is nog onduidelijk. Wel valt er voor EU-ETS2 al een schatting te maken. De prijs wordt vanaf 2027 de eerste drie jaar gehouden op maximaal 45 euro per ton CO2. Met de huidige prijs van gasolie komt dat neer op zo’n 130 euro extra per kuub. Kijkend naar het Panteia-onderzoek zal dat als gevolg hebben dat schepen niet in Nederland, maar in België en/of Duitsland bunkeren.
Nederland heeft nog even om de buurlanden op dezelfde weg te krijgen. En is daar zelfs al mee begonnen. Nederland en België gaan namelijk de REDIII op eenzelfde manier en tempo invoeren. Daarvoor hebben beide landen een Memorandum of Understanding getekend, schrijft demissionair minister Mark Harbers in een brief aan de Tweede Kamer. Harbers noemt als belangrijke reden hiervoor het tegengaan van bunkertoerisme. ‘Voor de scheepvaartsectoren geldt dat als Nederland hogere verplichtingen zou opleggen dan andere landen, rederijen ervoor zouden kunnen kiezen om in die landen brandstof te bunkeren.’
MoU
Maar alleen afspraken met België zijn niet voldoende, want bunkertoerisme naar Duitsland ligt ook op de loer. ‘Voor de implementatie van de REDIII-richtlijn wordt afgestemd met andere lidstaten. De MoU met België is daarin een belangrijke stap, vanwege de nabijheid van de Nederlandse en Belgische havens. Met andere relevante lidstaten voor zee- en binnenvaart vindt er in de komende tijd ook afstemming plaats’, laat een woordvoerder van het ministerie weten.
Over de invoering van EU-ETS2 voor de binnenvaart in andere landen heeft het ministerie, samen met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, gesprekken met buurlanden, laat de woordvoerder weten. Wat daarbij mogelijk helpt is dat twee van de vier potentiële coalitiepartijen (VVD en NSC) in het Europees verkiezingsprogramma het als standpunt noemen dat ze de binnenvaart Europees-breed onder EU-ETS2 te willen laten vallen.