• Gevolgen coronavirus treffen hele transportsector hard
• ‘Inhaalslag zal voor congestie zorgen’

Door René Quist

Schepen die halfvol geladen varen, vertraagde containers en ontregelde containerterminals in China. In de periode van 20 januari tot 10 februari is de bezetting in de containerlijnvaart op China teruggelopen met 20 tot 40%, zo blijkt uit een analyse van maritiem onderzoeksbureau Drewry. De gevolgen van de wekenlange ‘lockdown’ van de Chinese fabrieken vanwege het coronavirus zijn immens. In China, maar ook in toenemende mate in Europa, drukt het virus een stempel op de vervoerseconomie.

In de haven van Rotterdam zijn de eerste gevolgen van het coronavirus inmiddels merkbaar, schetst het Havenbedrijf. De verwachte volumes bij alle goederenstromen blijven achter ten opzichte van de oorspronkelijke prognoses, waarbij het effect op het containertransport het grootste is. Mocht de verspreiding van het coronavirus verder doorzetten, dan is de verwachting van de Rotterdamse haven dat er zo’n twee miljoen ton goederen per maand minder wordt overgeslagen.

Echte klap komt

Transportspecialist Albert-Jan Swart van ABN-Amro voorspelt dat de komende weken de echte klap komt. ‘De Chinese industrie heeft 10 dagen platgelegen. Nu draaien de fabrieken nog maar op halve kracht. Containers zijn bij de fabrieken blijven staan, schepen zijn halfleeg vertrokken naar Europa. Ik verwacht dat er fors minder lading aankomt in Rotterdam en dat heeft effect op alle vervoersmodaliteiten, ook binnenvaart en shortsea.’

De tarieven in de zeevaart zijn volgens de sectoreconoom behoorlijk gedaald, met zo’n 30%. ‘Dan is de marge helemaal weg. Er zijn schattingen dat er 30 tot 50% minder lading is dan normaal, waarbij ik denk dat het dichter bij de 50% zit’, zegt Swart.

Hij voorziet wel een snelle opleving van de containerstromen. ‘Volgens Bloomberg trekt de Chinese industrie nu aan en wellicht vindt er een inhaalslag plaats. In dat geval ontstaat er juist weer veel vraag naar vervoer.’

Congestie

De visie van Swart wordt gedeeld door analist Onno de Jong van onderzoeksbureau Ecorys. ‘Als je kijkt naar de Barge Performance Indicator van het Havenbedrijf Rotterdam, loopt de inzet van binnenvaartschepen ook terug. Als die push vanuit China er inderdaad komt, is de vraag of er geen congestie ontstaat in de Rotterdamse haven. Kan de binnenvaart dat aan? Wat doe je aan de Rotterdamse kant met venstertijden? Hoe zorgen we dat afhandeling soepel blijft verlopen als er ineens piekbelasting ontstaat?’

Containertekort

Rogier Spoel van verladersorganisatie Evofenedex voorziet een tekort aan containers. ‘Veel containers zijn blijven staan bij de fabrieken. Daarnaast is de beschikbaarheid van koelcontainers voor bederfelijke producten sterk afgenomen. Die zitten vast op aansluitpunten waar ze gekoeld worden, maar die punten zijn nu ook vol.’ Ook Spoel verwacht een inhaalrace. ‘De vraag naar transport zal er eerder zijn dat het aanbod.’

De halfvolle schepen worden half maart tot half april in de Europese havens verwacht. ‘Pas dan is er een goede inschatting te maken van de schade voor ondernemers die voornamelijk afhankelijk zijn van goederen uit China.’

Evofenedex roept rederijen op bij vertrek uit Azië duidelijk te communiceren met hun klanten welke containers niet zijn meegenomen maar wel geboekt, om onaangename verrassingen voor ondernemers te voorkomen.

Impact corona

Swart, De Jong en Spoel maken alledrie een stevig voorbehoud op hun eigen voorspelling.  ‘Als het coronavirus nog verder in Europa gaat rondwaren en de productie ook hier wordt teruggeschroefd, is de impact vele malen groter op de transportsector.’

Maira van Helvoirt van Linc.network vreest ook aanhoudende congestie. De afgelopen week was er volgens de belangenbehartiger van binnenvaartcontainerterminals en -operators opnieuw sprake van enorme vertragingen voor de containerbinnenvaart in Rotterdam en Antwerpen. ‘Een samenloop van factoren, volledig buiten de invloedssfeer van de binnenvaartsector, toont opnieuw de kwetsbaarheid van het huidige systeem en dringende noodzaak tot structurele oplossingen.’

Deze congestie is volgens Van Helvoirt ten dele terug te voeren op de harde wind van de laatste weken. Het coronavirus speelt nog geen rol, maar dat is een kwestie van tijd, schat Van Helvoirt. ‘Er dreigt een tekort aan exportcapaciteit omdat er minder schepen naar Europa komen. Als die containers in de stacks blijven staan, leidt dat ook weer tot congestie.’

Drie corona-scenario’s

Onderzoeksbureau Drewry heeft drie scenario’s voor de containerlijnvaart geschetst.

In het meest positieve scenario A wordt uitgegaan van een snelle inperking van het virus in China en functioneert de Chinese economie binnen twee maanden weer volledig. De verwachting is dat tarieven voor zeevracht zullen stijgen en dat met extra of grotere schepen geprobeerd zal worden om achterstanden weg te werken.

Scenario B gaat uit van verdere verspreiding van het virus buiten China. Verregaande quarantaine-maatregelen zouden voor ernstige verstoring van transport en distributie kunnen zorgen.

In het meest negatieve scenario C wordt uitgegaan van een pandemie en een wederopleving van het coronavirus in China.

De angst voor verspreiding van het coronavirus heeft de wereld in zijn greep. Het zorgt ervoor dat zelfs hele supply chains stil komen te liggen. De logistiek merkt dan ook direct de fikse gevolgen ervan. Daarom besprak Nieuwsblad Transport op vrijdag 6 maart de laatste ontwikkelingen tijdens een webinar.

Presentatie door: Bart Pals, hoofdredacteur Nieuwsblad Transport

Gasten aan tafel:  Bart Kuipers, haveneconoom Erasmus Universiteit – Rogier Spoel, beleidsadviseur zee- en luchtvracht Evofenedex – Albert Jan Swart, sectoreconoom logistiek en industrie, ABN AMRO – Jos Vroemen, arts en medisch consultant