Oude Russische olietankers varen zonder adequate verzekering op de Noordzee

Oude Russische olietankers, vaak zonder geldige verzekering, varen door de Nederlandse Exclusieve Economische Zone (EEZ) aan de Noordzeekust. Dit blijkt uit de antwoorden van de minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat op vragen uit de Tweede Kamer, gesteld naar aanleiding van berichten over de zogenoemde Russische ‘schaduwvloot’. Volgens Kamerleden vormt deze vloot een verhoogd risico voor het milieu en de veiligheid. Zij roepen op tot extra maatregelen.

René Quist Den Haag, 08 november 2024, 07:25

De Nederlandse Kustwacht en Marine houden toezicht op de Noordzee en de schepen die daar doorheen varen. De minister bevestigt dat schepen die de EEZ passeren onder de internationale regelgeving van vrije doorvaart vallen en dat het ingrijpen beperkt blijft tot havens. Wel zijn internationale verzekeringsverplichtingen vastgelegd door de Internationale Maritieme Organisatie (IMO), maar de handhaving op de Noordzee zelf blijft problematisch, omdat deze tankers onder de vlag varen van andere landen, vaak zonder volledige dekking van hun aansprakelijkheidsverzekering.

Risico op milieurampen

Veel van deze oude schepen voldoen slechts minimaal aan internationale veiligheids- en milieueisen. De minister erkent dat het risico op een milieucalamiteit met onverzekerde olietankers reëel is. Nederland werkt daarom samen met internationale organisaties zoals de IMO om veiligheids- en milieurisico’s van deze ‘schaduwvloot’ beter in kaart te brengen en te mitigeren. In internationale gremia zoals de IMO en Port State Control-regimes, pleit Nederland voor extra inspecties en het delen van informatie over risicovolle olietankers.

Veiligheidsrisico voor de Noordzee-infrastructuur

Naast milieuzorgen zijn er ook veiligheidsrisico’s. Volgens informatie van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) brengt Rusland infrastructurele objecten op de Noordzee in kaart, mogelijk met heimelijke doeleinden. De schaduwvloot zou hiervoor gebruikt kunnen worden, wat leidt tot verhoogde waakzaamheid voor de bescherming van de Noordzee-infrastructuur.

Als zich een incident voordoet met een slecht verzekerde tanker, dragen de omliggende landen direct de kosten voor initiële maatregelen zoals olieverwijdering. Vervolgens kunnen deze kosten worden verhaald op het International Oil Pollution Compensation Fund (IOPC), wanneer de scheepseigenaar onbekend is of niet over voldoende verzekering beschikt. De minister benadrukt dat de toename van slecht verzekerde schepen in internationale wateren een punt van zorg is binnen het IOPC, dat momenteel werkt aan een resolutie om risico’s met betrekking tot de schaduwvloot aan te pakken.

27 schepen op sanctielijst

Nederland heeft in Europees en G7-verband gepleit voor sancties tegen schepen van de schaduwvloot. Momenteel staan 27 schepen van deze vloot op een Europese sanctielijst. De minister meldt dat het kabinet blijft pleiten voor het updaten en uitbreiden van deze lijst, mede op basis van onderzoek van externe partijen zoals het Kyiv School of Economics. Hoewel de huidige sancties effectief lijken, blijft het een uitdaging om te voorkomen dat deze tankers sancties ontwijken en de olie alsnog via omwegen, zoals Turkije, de Europese markt bereiken.